Spor Psikologlarının Farkı Nedir?
Bir spor psikoloğu ile bir psikolog arasındaki temel fark uzmanlık alanlarındadır.Bir psikolog genellikle hastanelerde, kliniklerde, okullarda veya özel muayenehanelerde çalışır ve depresyon, anksiyete, travma ve kişilik bozuklukları gibi geniş bir mental sağlık yelpazesinde faaliyet gösterir. Bireyler, çiftler, aileler ve gruplar için terapi, danışmanlık, değerlendirme ve müdahale sağlarlar.
Öte yandan, bir spor psikoloğu, psikolojik prensipleri ve teknikleri spor performansını artırmak ve sporcuların genel iyilik halini geliştirmek amacıyla uygular. Bireysel sporcular, antrenörler, takımlar ve spor kuruluşlarıyla çalışarak performans anksiyetesi, özgüven, motivasyon, hedef belirleme ve sakatlıklarla başa çıkma gibi konuları ele alabilirler. Spor psikologları ayrıca sporculara stres yönetimi, zihinsel dayanıklılığın geliştirilmesi ve yarışmalar sırasında odaklanma ve konsantrasyonun artırılmasında yardımcı olabilirler.
Psikologlar ve spor psikologları her ikisi de psikoloji alanında eğitim almış olsalar da, spor psikologları sporların ve atletizmin benzersiz talepleri ve zorluklarına özel olarak uyarlanmış ek uzmanlık ve eğitime sahiptirler.
Spor Psikolojisi Nedir?
Spor psikolojisi, psikolojinin birçok alt alanından bir tanesidir. Adı üstüne çalışma alanı spor ve sporculardır. Temel olarak atletik performansı ve egzersizi etkileyen psikolojik faktörleri yani duygu ve düşünceler ile ilgili incelemeler ve çalışmalar yapar. Üstte de bahsettiğimiz gibi, Spor psikolojisinin önemli bir yönü ve farkı da sporcularla sadece klinikte değil aynı zamanda onları sahada da antrenman zamanlarında da gözlemleyip aksiyon alabilmesidir.
Spor Psikolojisi Neden Önemlidir?
Sportif başarı kısmen fiziksel kondisyon, beceri ve antrenman ile belirlenir. Ancak aynı zamanda özgüven, motivasyon, konsantrasyon ve duygusal kontrol gibi psikolojik faktörlerden de etkilenir. Ünlü beyzbol oyuncusu Yogi Berra’nın şu sözü çok fazla alıntılanır: “Beyzbolun %90’ı zihinseldir; diğer yarısı fiziksel.” Evet belki verdiği sayılar 100’e tam tamamlanmıyor fakat verdiği mesajı sanırım anlamışsınızdır. Muhtemelen spor müsabakaları izlerken son saniyelerde oyuncuların baskı altında boğulduklarına ve birçok hata yaptıklarına şahit olmuşsunuzdur. Ek olarak antrenmanda iyiyim fakat maça çıktığımda antrenmandaki gibi performans gösteremiyorum sözlerini de duymuş olabilirsiniz. Birçok deneyime göre, antrenörler fiziksel becerilerin yanında, baskıyı iyi kaldırabilen ve psikolojik olarak sağlam sporcularla çalışmayı tercih ediyorlar. Fakat psikolojik faktörlerin önemini gösteren bu tür deneyimlere rağmen, antrenörlerin sporculara zihinsel sağlamlık konusunda nasıl ustalaşacaklarını öğretmeye çok az zaman ayırmaları veya hiç zaman harcamamaları alışılmadık bir durum değildir. Oyunun zihinsel yönleri sonucun %90’ını, %50’sini, hatta yalnızca %10’unu oluşturuyorsa, zihinsel eğitime en azından biraz zaman ayırmak sizce de sporcularda ve performanslarında fark yaratmaz mı? Neyse ki, geleneksel görüş değişiyor ve bugün birçok antrenör rekabet avantajı kazanmak için zihinsel oyun üzerinde çalışmaya zaman ayırıyor. Yine de bazı antrenörler sporcuların zihinsel becerileri öğrenmelerine nasıl yardımcı olacaklarını bilmedikleri için işin zihinsel boyutundan uzak duruyorlar.
Spor Psikolojisi Gerçekten İşe Yarıyor mu? Günümüzün koçları, küçük detayların bile müsabaka sonuçları üzerinde büyük bir etkiye sahip olabileceğinin farkındadır. Örneğin, zamanın bir faktör olduğu sporlarda, saniyenin çok küçük bir kısmı, birincilik ile sonunculuk arasında, mükemmel ve ortalamanın altında bir performans arasında fark yaratabilir. Spor psikolojisinin sağladığı zihinsel beceri eğitimi, sporcuların saniyenin çok küçük bir kısmıyla fark yaratmaları için gereken şey olabilir. Geleceğin rekor kıran performansları, yalnızca fiziksel olarak daha sıkı antrenman yapan
sporcular tarafından değil, aynı zamanda zihinsel olarak daha akıllı antrenman yapanlar tarafından da elde edilecektir. Spor psikolojisi teknikleri, çok çeşitli spor dallarında performansı artırılabilir. Spor psikolojisinin sporcular üzerindeki etkilerini değerlendirmek için yürütülen çalışmaların %85’i olumlu performans etkileri gösterdi. Genel olarak spor psikolojisi araştırmacılarının, antrenörlerin ve sporcuların fikir birliği, zihinsel beceri antrenmanlarının performansı artırabileceği yönündedir.
Kaynakça Burton, D., & Raedeke, T. D. (2008a). Sport Psychology for Coaches. Human Kinetics
– Dr. Seren Akıncı
